Πώς Όρμπαν «πείστηκε» για τα 50 δισ. στην Ουκρανία – Μπορεί να χαμογελά ο Ζελένσκι;

Τελικά, παρά τις καθυστερήσεις, τις επιφυλάξεις και τις διαμάχες στο ευρωπαϊκό μπλοκ, εγκρίθηκε το πακέτο οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το τελευταίο εμπόδιο, ο Βίκτορ Όρμπαν, αποφάσισε να άρει το βέτο, υποκύπτοντας τελικά στις πιέσεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι ευρωπαίοι ηγέτες κατάφεραν να «μεταπείσουν» τον Ούγγρο πρωθυπουργό κάνοντας τρεις συμβιβασμούς. Κατά τις συναντήσεις με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την επικεφαλής της Κομισιόν, τον Γάλλο Πρόεδρο, τον Γερμανό Καγκελάριο και την Ιταλίδα πρωθυπουργό, συμφωνήθηκε να υπάρχει ετήσια έκθεση της Κομισιόν για την εφαρμογή της οικονομικής βοήθειας και να πραγματοποιείται συζήτηση επί αυτής σε επίπεδο ηγετών, και εάν χρειαστεί, σε δύο χρόνια το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να μπορεί να ζητήσει από την Κομισιόν αναθεώρηση του προϋπολογισμού.

Επίσης οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να προσθέσουν στο κείμενο της Συνόδου μια αναφορά σχετικά με τον μηχανισμό αναστολής χρηματοδότησης για παραβιάσεις του κράτους δικαίου. Το 2020, οι ηγέτες της ΕΕ δημιούργησαν έναν μηχανισμό που δίνει τη δυνατότητα στο μπλοκ να αναστείλει τη χρηματοδότηση σε ένα κράτος μέλος όταν οι παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου επηρεάζουν ή κινδυνεύουν σοβαρά να επηρεάσουν τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων του μπλοκ.

Ο μηχανισμός ενεργοποιήθηκε αργότερα για να αναστείλει μέρος της χρηματοδότησης της Ουγγαρίας από την ΕΕ. «Η εφαρμογή του μηχανισμού επιβολής όρων βάσει του κανονισμού θα είναι αντικειμενική, δίκαιη, αμερόληπτη και βασισμένη σε γεγονότα, διασφαλίζοντας τη δίκαιη διαδικασία, τη μη διάκριση και την ίση μεταχείριση των κρατών μελών», αναφερόταν στο κείμενο του 2020.

Στο κείμενο συμπερασμάτων της σημερινής Συνόδου Κορυφής θα αναφέρεται πως «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει τα συμπεράσματα του Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με την εφαρμογή του μηχανισμού επιβολής όρων». Προφανώς ο Ούγγρος ηγέτης επιθυμεί να αξιοποιήσει αυτή την αναφορά για να αμφισβητήσει τις εις βάρος του αποφάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να λάβει εγγυήσεις πως ο τρόπο με τον οποίο αξιολογείται το κράτος δικαίου στην Ουγγαρία από την Κομισιόν γίνεται με δίκαιο και αντικειμενικό τρόπο.

«Δεν πήρε τίποτα, απλώς διαπίστωσε πως δεν είχε άλλες επιλογές»

Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζουν ευρωπαίοι διπλωμάτες στο Politico, οι υποχωρήσεις θεωρούνται από τις Βρυξέλλες ως «ήσσονος σημασίας». Πόσο μάλλον όταν αποφεύχθηκαν τα σενάρια που έδιναν τη δυνατότητα στον Όρμπαν να ασκεί ετησίως βέτο στην οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία. Εκπρόσωποι βασικών κρατών μελών που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, υπογράμμισαν πως «δεν πήρε τίποτα».

«Απλώς διαπίστωσε πως δεν είχε άλλες επιλογές», όπως ανέφερε άλλος αξιωματούχος, τονίζοντας πως η αυξημένη πίεση κατέστησε σαφές στον Όρμπαν τι θα πρέπει να συμβεί. Βασικό στοιχείο, υπογράμμισαν διπλωμάτες, ήταν η ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ της Ουγγαρίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την οποία η πρόσθετη γραμμή στον μηχανισμό των όρων ήταν καθοριστική.

Από την πλευρά του ο Ούγγρος πρωθυπουργός ακόμη και με αυτά τα ανταλλάγματα μπορεί να ισχυριστεί στο εσωτερικό της χώρας του πως πέτυχε μια νίκη. Θα μπορούσε για παράδειγμα να προβάλλει ως επιτυχία την τακτική αξιολόγηση της χρηματοδότησης προς το Κίεβο, παρότι ο ίδιος έχει υποστηρίζει σε όλους τους τόνους ότι δεν πιστεύει σε μια στρατιωτική λύση για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η αποστολή περισσότερων χρημάτων και όπλων στο Κίεβο απλώς θα κλιμακώνει έναν αδιέξοδο πόλεμο αντί να τον επιλύει, έχει αναφέρει.

Μπορεί να πανηγυρίζει ο Ζελένσκι; 

Όπως και να έχει, οι Βρυξέλλες προσέφεραν στο Βολοντίμιρ Ζελένσκι τις «απτές» αποδείξεις πως εξακολουθούν να υποστηρίζουν την Ουκρανία. Το εν λόγω μήνυμα είχε αρχίσει να αμφισβητείται εκ των πραγμάτων, καθώς η οικονομική είχε «παγώσει», όπως και αυτή από τις ΗΠΑ. Λίγο πριν τη συμπλήρωση δύο χρόνων από την εισβολή της Ρωσίας και καθώς το «άστρο» του Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν είναι πλέον το ίδιο λαμπερό στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, το Κιέβο χωρίς την αναγκαία οικονομική και στρατιωτική βοήθεια από τους δυτικούς συμμάχους, έβλεπε τις πιθανότητές νίκης να εξανεμίζονται.

Παρότι οι ενστάσεις για τη διάρκεια και το μέγεθος της βοήθειας προς την Ουκρανία διαρκώς πληθαίνουν σε Ευρώπη και ΗΠΑ, η έγκριση της νέας ευρωπαϊκής χρηματοδότησης είναι αναμφίβολα μια καλή είδηση για την ουκρανική ηγεσία. Για το εάν μπορούν πραγματικά αυτά τα κεφάλαια να βγάλουν την Ουκρανία από το τέλμα εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις, ωστόσο μπορούν να αναπτερώσουν το ηθικό των Ουκρανών, που το τελευταίο διάστημα ένιωθαν σε κάποιο βαθμό εγκαταλειμμένοι από τους συμμάχους.

Αναλυτές εκτιμούν πως το 2024 θα μπορούσε να αποδειχθεί χειρότερο για το Κίεβο, ιδιαίτερα εάν επικρατήσει ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Οι Βρυξέλλες, σε αυτή τη φάση, δηλώνουν επίσημα πως θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία ακόμη και στην περίπτωση που η Ουάσινγκτον αλλάξει κατεύθυνση. «Αν ο κόσμος γίνει ακόμη πιο δύσκολος, για παράδειγμα ως αποτέλεσμα των πιθανών εκλογικών αποτελεσμάτων στις ΗΠΑ, τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να γίνει ακόμη πιο δυνατή», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, μια θέση με την οποία συμφώνησε και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

Ανεπίσημα όμως όλο και περισσότεροι δημοσιολόγοι και αξιωματούχοι δηλώνουν με κάποια αμηχανία πως το Κίεβο ενδεχομένως να πρέπει να συμβιβαστεί με το σενάριο της «πικρής ισοπαλίας», όπως το περιγράφουν. Μια συμφωνία, δηλαδή, με παράδοση των εδαφών που έχει ήδη καταλάβει ο ρωσικός στρατός.  Πρόκειται για το αποκαλούμενο «σενάριο της Κορέας», το οποίο είχε «μαρτυρήσει» πριν από μερικούς μήνες και στενός συνεργάτης του επικεφαλής του ΝΑΤΟ, πριν αναγκαστεί να το «μαζέψει» ύστερα από τις οργισμένες αντιδράσεις της ουκρανικής ηγεσίας.